DEĞİŞİM - MO YAN
MO YAN "DEĞİŞİM"
"Sürekli sansürlenen ve eserleri korsan yollarla
çoğaltılan Çinli yazarlar arasında en meşhuru"
Mo Yan kimdir derseniz Çin'in en ünlü yazarlarındandır.
Türkiye'de bir Haruki Murakami kadar ünlü olmasa da en az onun kadar
başarılıdır. Hatta ondan daha başarılı olduğunu 2012 yılında Nobel Edebiyat
ödülünü alarak göstermiştir. Evet Nobel sahibi bir yazar. Hak ediyor mu derseniz bence etmiş! Mo Yan gerçek adı Guan Moye'dir. "Mo
Yan" Çincede "Konuşma!" anlamına gelmektedir. Yazarın kendine bu
adı uygun görmesinin sebebi gençliğinde ailesinin sürekli düşüncelerini uluorta
söylememesini tembihlemesindenmiş.
2012
yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü alması büyük bir tartışma başlatmış. Birçok
edebiyatçı ödülün, Çin Komünist Parti üyesi yazara değil de hükümete karşı daha
muhalif bir Çinli yazara verilmesi gerektiğini düşünmektedir. Bir yerlerden siyasete bağlanmasa olmazdı
zaten. Edebiyat ödülünün amacı nedir Eyy Edebiyatçılar! Siyasi destek mi, edebi
başarı mı? Bir karar verin.
Mo Yan
kitaplarında kendisinden çok fazla söz etmektedir. Değişim böyle bir kitaptır.
Otobiyografi tarzında öykü, öykü tarzında otobiyografi diyebileceğimiz bir
yapıttır. Kitap Mo Yan'ın çocukluk döneminden başlayıp 2008 yılına kadar
yaşadığı çeşitli olayları belli bir sıra izlemeden bir geçmiş bir gelecek olarak
anlatıyor. Bu sıra insanda dikkat dağınıklığına yol açmıyor. Rahat bir şekilde,
olaylardan kopmadan bütün anıları yaşarmış gibi başarılı bir şekilde veriyor.
Değişim yazarın hayatını anlatmaktadır. İlk defa Mo Yan'ın
bir eserini okudum ve söylemeliyim ki muhteşem bir başlangıç ile başladım. Onun
hayatına bakarak başladım. Yazar, 1955 yılında Çin'de doğdu. Kültür Devrimi sırasında on bir yaşındayken
okulu bırakıp çiftçi olarak çalışmaya başladı. Ardından bir pamuk fabrikasında çalıştı
ve yazmaya başladı. 1976'da Kültür Devriminden sonra Halk Kurtuluş Ordusu'na
katıldı ve bir yandan orduda görev yaparken öte yandan yazmayı sürdürdü. Bu
bahsettiğim olaylar kitabın içinde de geçmektedir.
" ...benim
gibi eğitimi beşinci sınıfta kalmış, orta direk köylü sınıfına mensup, koca
ağızlı, çirkin ve tuhaf bir yaratığa yer olmazdı zaten. Uzun uzun düşündüm, köyden kurtulup kaderimi
değiştirmemin tek çıkar yolu belki de orduya katılmaktı. Asker olmak zor bir
şeydi, yine de üniversiteye girmekten daha kolaydı sonuçta. Böylece 1973'ten
başlayarak her sene başvuru da bulundum, her sene komüne gidip tıbbi muayeneden
geçtim ama sonuç nafileydi hep. 1976'nın Şubat ayında, .çeşitli badirelerden
sonra ve birkaç önemli kişinin yardımıyla, "askerlik belgem" 'i
aldım."
Yazar kitabında nasıl askere girdiğini direk anlatmaktadır.
Bu kitap yazarın hayatına ışık tutmaktadır.
Kitabın adı Mo Yan'ın çocukluğu ile şimdi arasında bağlantı
kurmasından gelmektedir.
Kitapta adı geçen, Çin'in ünlü meydanı Tiananmen Meydanı
"Kamyon şoförlüğü o yıllarda çok asil meslek
sayılmaktaydı. Sınıftaki erkek çocukların yarıdan fazlası kamyon şoförü olmak
istediği yazdı."
"O zamanlar domuz eti ne kadar yağlıysa o kadar
makbuldü mantılar, şimdiyse vejetaryenlik moda. Zaman değişti, her şey bunun
kanıtı adeta."
"Bir süre önce televizyonda seksenlerin başında
"ahlaksızlık" yaptığı gerekçesiyle on yıl hapse mahkum olmuş bir
aktörün kendine verilen cezanın ne kadar haksız olduğundan yakınmasını izledim.
Evet, doğrudur, birçok kadınla kendi rızalarına dayalı cinsel ilişkiye
girdiğini itiraf etti ki o zamanlar büyük bir suç sayılıyordu bu ve bütün
Çin'de büyük bir sansasyon yaratmıştı, insanların çoğu hak ettiğini bulduğuna
inanıyordu onun, verilen cezanın hatalı bir uygulama olduğunu söyleyen tek bir
kişi bile olmadı. O zamanın yargı standartlarını günümüzdeki kadın ve erkek
ilişkilerine uygularsak eğer... daha kaç tane hapishaneye ihtiyaç duyarız
acaba!"
Yasak Şehir
Peki ya koşullar! İnsanları hiç düşünmeden yargılarız
öyle
değil mi?
Bizim gibi düşünmüyorsa hatalıdır.
Peki ya öyle değilse! Başka nedenler
varsa!
"İnsanlar benim asi olduğumu, fikirlerimin kalitesiz
olduğunu, hem okuldan hem de öğretmenlerimden nefret ettiğimi söyleyip
duruyorlardı ama yüzde yüz bir yanlış anlaşılmaydı bu. İşin aslı, okulu
seviyordum ben ve Koca Ağızlı Liu Öğretmen'e karşı da daha derin bir sevgi
besliyordum."
Savaşta ölmenin mantıklı bir açıklaması olabilir mi!
"Eğer savaşı sağ salim atlatırsam yiğitlik mertebesine
yükselecek, sağ çıkamazsam da en azından anne ve babamı şehit ailesi
mertebesine çıkaracaktım, böylece politik statüleri değişecek ve beni boşa
yetiştirmemiş olacaklardı. Böyle düşünen sadece ben değildim. Bu düşünce çok
basit ve çok naif olabilir ama işin aslını söylemek gerekirse benimki gibi
politik baskı altında olan orta sınıf köylü ailelerinin çocuklarının hepsinin
böyle çarpık düşünceleri vardı. Aşağılık bir yaşam sürmektense şanlı bir ölümü
tercih ediyorduk hepimiz."
Mo Yan'ı anlamak istiyorsanız yazar size yolunu söylüyor
"İsterseniz kitaplarımı okuyarak anlayın beni" diyor.
Kitapları
oldukça uzun olduğundan göz korkutucu, ancak daha önce benim gibi Mo Yan
okumadıysanız Değişim tam size göre. Kısa ve net! Hem yazarın dilini
görüyorsunuz, hem de yazarla tanışıyorsunuz.
Değişim Mo Yan'ın yazmış olduğu son kitaptır. (2016)
Mo Yan'a ait olan kitapları Türkiye'de sadece Can Yayınları basmaktadır.
SAYFA SAYISI: 94
İYİ OKUMALAR
Yorumlar
Yorum Gönder