DEĞİŞİM - MO YAN

MO YAN "DEĞİŞİM"


"Sürekli sansürlenen ve eserleri korsan yollarla çoğaltılan Çinli yazarlar arasında en meşhuru" 

Mo Yan kimdir derseniz Çin'in en ünlü yazarlarındandır. Türkiye'de bir Haruki Murakami kadar ünlü olmasa da en az onun kadar başarılıdır. Hatta ondan daha başarılı olduğunu 2012 yılında Nobel Edebiyat ödülünü alarak göstermiştir. Evet Nobel sahibi bir yazar.  Hak ediyor mu derseniz bence etmiş!  Mo Yan gerçek adı Guan Moye'dir. "Mo Yan" Çincede "Konuşma!" anlamına gelmektedir. Yazarın kendine bu adı uygun görmesinin sebebi gençliğinde ailesinin sürekli düşüncelerini uluorta söylememesini tembihlemesindenmiş.
                2012 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü alması büyük bir tartışma başlatmış. Birçok edebiyatçı ödülün, Çin Komünist Parti üyesi yazara değil de hükümete karşı daha muhalif bir Çinli yazara verilmesi gerektiğini düşünmektedir.  Bir yerlerden siyasete bağlanmasa olmazdı zaten. Edebiyat ödülünün amacı nedir Eyy Edebiyatçılar! Siyasi destek mi, edebi başarı mı? Bir karar verin.

                Mo Yan kitaplarında kendisinden çok fazla söz etmektedir. Değişim böyle bir kitaptır. Otobiyografi tarzında öykü, öykü tarzında otobiyografi diyebileceğimiz bir yapıttır. Kitap Mo Yan'ın çocukluk döneminden başlayıp 2008 yılına kadar yaşadığı çeşitli olayları belli bir sıra izlemeden bir geçmiş bir gelecek olarak anlatıyor. Bu sıra insanda dikkat dağınıklığına yol açmıyor. Rahat bir şekilde, olaylardan kopmadan bütün anıları yaşarmış gibi başarılı bir şekilde veriyor.


               Değişim yazarın hayatını anlatmaktadır. İlk defa Mo Yan'ın bir eserini okudum ve söylemeliyim ki muhteşem bir başlangıç ile başladım. Onun hayatına bakarak başladım. Yazar, 1955 yılında Çin'de doğdu.  Kültür Devrimi sırasında on bir yaşındayken okulu bırakıp çiftçi olarak çalışmaya başladı. Ardından bir pamuk fabrikasında çalıştı ve yazmaya başladı. 1976'da Kültür Devriminden sonra Halk Kurtuluş Ordusu'na katıldı ve bir yandan orduda görev yaparken öte yandan yazmayı sürdürdü. Bu bahsettiğim olaylar kitabın içinde de geçmektedir.

                " ...benim gibi eğitimi beşinci sınıfta kalmış, orta direk köylü sınıfına mensup, koca ağızlı, çirkin ve tuhaf bir yaratığa yer olmazdı zaten.  Uzun uzun düşündüm, köyden kurtulup kaderimi değiştirmemin tek çıkar yolu belki de orduya katılmaktı. Asker olmak zor bir şeydi, yine de üniversiteye girmekten daha kolaydı sonuçta. Böylece 1973'ten başlayarak her sene başvuru da bulundum, her sene komüne gidip tıbbi muayeneden geçtim ama sonuç nafileydi hep. 1976'nın Şubat ayında, .çeşitli badirelerden sonra ve birkaç önemli kişinin yardımıyla, "askerlik belgem" 'i aldım."

               Yazar kitabında nasıl askere girdiğini direk anlatmaktadır. Bu kitap yazarın hayatına ışık tutmaktadır.

               Kitabın adı Mo Yan'ın çocukluğu ile şimdi arasında bağlantı kurmasından gelmektedir.


Kitapta adı geçen, Çin'in ünlü meydanı Tiananmen Meydanı

                    "Kamyon şoförlüğü o yıllarda çok asil meslek sayılmaktaydı. Sınıftaki erkek çocukların yarıdan fazlası kamyon şoförü olmak istediği yazdı."

                    "O zamanlar domuz eti ne kadar yağlıysa o kadar makbuldü mantılar, şimdiyse vejetaryenlik moda. Zaman değişti, her şey bunun kanıtı adeta."

                   "Bir süre önce televizyonda seksenlerin başında "ahlaksızlık" yaptığı gerekçesiyle on yıl hapse mahkum olmuş bir aktörün kendine verilen cezanın ne kadar haksız olduğundan yakınmasını izledim. Evet, doğrudur, birçok kadınla kendi rızalarına dayalı cinsel ilişkiye girdiğini itiraf etti ki o zamanlar büyük bir suç sayılıyordu bu ve bütün Çin'de büyük bir sansasyon yaratmıştı, insanların çoğu hak ettiğini bulduğuna inanıyordu onun, verilen cezanın hatalı bir uygulama olduğunu söyleyen tek bir kişi bile olmadı. O zamanın yargı standartlarını günümüzdeki kadın ve erkek ilişkilerine uygularsak eğer... daha kaç tane hapishaneye ihtiyaç duyarız acaba!"


Yasak Şehir

Peki ya koşullar! İnsanları hiç düşünmeden yargılarız
 öyle değil mi? 
Bizim gibi düşünmüyorsa hatalıdır. 

Peki ya öyle değilse! Başka nedenler varsa!

                  "İnsanlar benim asi olduğumu, fikirlerimin kalitesiz olduğunu, hem okuldan hem de öğretmenlerimden nefret ettiğimi söyleyip duruyorlardı ama yüzde yüz bir yanlış anlaşılmaydı bu. İşin aslı, okulu seviyordum ben ve Koca Ağızlı Liu Öğretmen'e karşı da daha derin bir sevgi besliyordum."

Savaşta ölmenin mantıklı bir açıklaması olabilir mi!

                  "Eğer savaşı sağ salim atlatırsam yiğitlik mertebesine yükselecek, sağ çıkamazsam da en azından anne ve babamı şehit ailesi mertebesine çıkaracaktım, böylece politik statüleri değişecek ve beni boşa yetiştirmemiş olacaklardı. Böyle düşünen sadece ben değildim. Bu düşünce çok basit ve çok naif olabilir ama işin aslını söylemek gerekirse benimki gibi politik baskı altında olan orta sınıf köylü ailelerinin çocuklarının hepsinin böyle çarpık düşünceleri vardı. Aşağılık bir yaşam sürmektense şanlı bir ölümü tercih ediyorduk hepimiz."


Mo Yan'ı anlamak istiyorsanız yazar size yolunu söylüyor 

"İsterseniz kitaplarımı okuyarak anlayın beni" diyor.

                Kitapları oldukça uzun olduğundan göz korkutucu, ancak daha önce benim gibi Mo Yan okumadıysanız Değişim tam size göre. Kısa ve net! Hem yazarın dilini görüyorsunuz, hem de yazarla tanışıyorsunuz.

Değişim Mo Yan'ın yazmış olduğu son kitaptır. (2016)


Mo Yan'a ait olan kitapları Türkiye'de sadece Can Yayınları basmaktadır. 

SAYFA SAYISI: 94

İYİ OKUMALAR




Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

RAHEL TANRIYLA HESAPLAŞIYOR - STEFAN ZWEİG

ŞAİR EVLENMESİ - ŞİNASİ

KÜÇÜK ŞEYLER - SAMİ PAŞAZADE SEZAİ